Πανεπιστήμιο Μακεδονίας - Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών Δήμος Πέλλας

Περιοδικά

Έρευνα: Κατερίνα Πετρίδου

Αδαμίδου Φιλιώ, «Κατοχή και ομαδική θυσία», Εν Γενιτσοίς (Τα Γιαννιτσά στην ιστορική διαδρομή τους, Δήμος Γιαννιτσών, Μάρτιος-Απρίλιος 1994, Γιαννιτσά), 20-21. Δισέλιδο αφιέρωμα στα κατοχικά Γιαννιτσά και στη θηριωδία που συντελέστηκε τον Σεπτέμβριο του 1944. Το άρθρο στηρίζεται σε μαρτυρίες δύο αντιστασιακών. Την 14η Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το άρθρο, συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Α’ Δημοτικού Σχολείου περίπου 3000 άντρες και νέοι.

Ανώνυμος, «Γερμανικά εγκλήματα στην κατοχική Ελλάδα», Ιστορία του Έθνους (Αθήνα, Μάιος 2010), 30. Στη σ. 30 περιλαμβάνεται απόσπασμα των ενθυμήσεων της Άννας Κωνσταντινίδου, αυτόπτη μάρτυρα της 14ης Σεπτεμβρίου 1944. Ακόμη, η πόλη των Γιαννιτσών συμπεριλαμβάνεται σε κατάλογο με τις τοποθεσίες που επλήγησαν από τους κατακτητές, με τον αριθμό των εκτελεσμένων να υπολογίζεται σε 75-100. Δεν προσθέτει ως πηγή νέες πληροφορίες για τα γεγονότα και μάλιστα ο συγγραφέας δεν αναφέρει τις πηγές του.

Δορδανάς Στράτος Ν., «Οι αντίπαλοι του ΕΛΑΣ στο Νομό Πέλλας», Φίλιππος, 76 (Γιαννιτσά, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2012), 15-21. Ο συγγραφέας αναφέρεται ειδικότερα στους θύτες της ανθρωποσφαγής της 14ης Σεπτεμβρίου στα Γιαννιτσά αλλά και στη εν γένει δράση τους στο Νομό Πέλλας. Το άρθρο δεν έχει κεντρικό άξονα τα Γιαννιτσά αλλά αντλεί στοιχεία από πρωτογενείς πηγές, όπως για παράδειγμα από την έκθεση του εκπροσώπου της Επιτροπής Διαχειρίσεως Βοηθημάτων Ελλάδας (γραφείο Θεσσαλονίκης) του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Εμίλ Βένγκερ.

Καλογρηάς Βάιος, «Η οργάνωση των αξιωματικών της ΥΒΕ/ΠΑΟ στην επαρχία Γιαννιτσών, 1941-1943», Φίλιππος, 74 (Γιαννιτσά,Ιανουάριος-Μάρτιος 2012), 63-67. Το άρθρο αποτελεί καλή πηγή για την αποσαφήνιση της δράσης των αντικομμουνιστικών ομάδων στα Γιαννιτσά και στην ευρύτερη επαρχία και της διάκρισής τους από τα Τάγματα Ασφαλείας της νοτίου Ελλάδας.

Κωνσταντινίδου Άννα, «Η μέρα του Σταυρού 1944 στα Γιαννιτσά», Φίλιππος, 33 (Γιαννιτσά,Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2001), 10-13. Σημαντική μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα όλων των γεγονότων και ειδικότερα της 14ης Σεπτεμβρίου. Η συγγραφέας διατέλεσε διερμηνέας των Γερμανών στο Φρουραρχεία Γιαννιτσών. Μεταξύ άλλων ενδιαφερόντων πληροφοριώνείναι αυτή τηςσυνεργασίας του οδοντίατρου Τσιρέλη με τον Αυστριακό Χανς και του δικτύουδιαφυγής Γερμανών στρατιωτών από την πόλη και της ένταξής του στον ΕΛΑΣ.   

Μανούδης Αθανάσιος, «Δημότες (περιοχής Καρυωτών) θύματα της σφαγής του Σεπτεμβρίου (14ης-21ης) 1944», Φίλιππος, 74 (Γιαννιτσά,Ιανουάριος-Μάρτιος 2012), 68-76. Μετά από μια εισαγωγή σχετικά με τις δυσκολίες καταγραφής των ονομάτων όσων μαρτύρησαν τις ημέρες του Σεπτεμβρίου στα Γιαννιτσά και την κατάθεση της προσωπικής γνώμης του αρθρογράφου (ο πατέρας του έζησε τα γεγονότα του 1944), παραθέτει ονόματα της επιτύμβιας στήλης συνδυαστικά με την προσπάθεια να συγκεντρωθούν πληροφορίες είτε από μέλη των οικογενειών των εν λόγω θυμάτων, είτε από άλλους που γνώριζαν για τα θύματα από τον συνοικισμό των Καρυωτών. Πολύ συχνά στη διήγηση παρεμβάλλονται οι προσωπικές απόψεις ή οι οικογενειακές μνήμες του συγγραφέα.

Μανούδης Αθανάσιος, «Δημότες θύματα της σφαγής του Σεπτεμβρίου (14ης-21ης) 1944», Φίλιππος, 75 (Γιαννιτσά, Απρίλιος-Ιούνιος 2012), 44-49. Το άρθρο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου άρθρου του συγγραφέα για τα θύματα της σφαγής. Στο δεύτερο αυτό κείμενο περιγράφει τους φόνους δημοτών μέσα στην πόλη των Γιαννιτσών.

Παπαδημητρίου Δημήτρης, «Ομαδικός Τάφος Γιαννιτσών», Φίλιππος, 65 (Γιαννιτσά, Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009), 9-11. Το παρόν άρθρο γράφηκε με την ευκαιρία της επετειακής ομιλίας που εκφώνησε ο συγγραφέας στις 14 Σεπτεμβρίου 2009 για να αποτίσει φόρο τιμής στους νεκρούς των Γιαννιτσών του 1944. Περιγράφονται σφαιρικά τα γεγονότα και γίνεται αναφορά στους θύτες που οδήγησαν στην αιματοχυσία της ημέρας του Σταυρού. Ενδιαφέρουσες είναι οι επισημάνσεις του αναφορικά με τον ρόλο που διαδραματίζει σήμερα η μνήμη της ημέρας εκείνης στα Γιαννιτσά και το πώς αποτιμάται πλέον η ημέρα αυτή. Μάλιστα, ο αρθρογράφος συνδέει την απόφαση για την ίδρυση Ιστορικού Αρχείου στα Γιαννιτσά, κατόπιν απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, με την σημαντικότητα που έχει η ιστορική γνώση και την ανάγκη της τεκμηρίωσης των γεγονότων πριν και μετά την 14η Σεπτεμβρίου.

Τραούδας Βασίλειος, «Γιαννιτσά-Ομαδικός Τάφος: 14-9-1943», Φίλιππος, 80 (Γιαννιτσά, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2013), 44-46. Το άρθρο αυτό εικάζεται ότι είναι, αν ληφθεί υπόψη η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος, το γραπτό κείμενο ομιλίας για την ημέρα μνήμης των θυμάτων της 14ης Σεπτεμβρίου. Παρά την εσφαλμένη ημερομηνία στον τίτλο (1944 αντί 1943), δίνει το έναυσμα για έναν αναστοχασμό αναφορικά με το περιεχόμενο των επετειακών ομιλιών και τη στοχοθεσία των ίδιων των αρθογράφων. Ο συγκεκριμένος προσφεύγει περισσότερο στο συναίσθημα παρά σε μια παρουσίαση-εξιστόρηση των γεγονότων.

Φωτίου Θανάσης Σ., «Γιαννιτσά. 14 Σεπτεμβρίου 1944: Γιατί το φοβερό αιματοκύλισμα;», Φίλιππος, 76 (Γιαννιτσά,Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2012), 22-27. Εμπεριστατωμένη μελέτη που προσπαθεί να εντοπίσει τους λανθάνοντες λόγους που υποκίνησαν τις πράξεις του Σούμπερτ στα Γιαννιτσά, στηριζόμενη σε πολύχρονη έρευνα για το τάγμα του Σούμπερτ. Στηρίζεται στη μονογραφία του συγγραφέα για τον σαδιστή Γερμανό επιλοχία.

Χατζηβρέττας Δημήτριος, «Γιαννιτσά: 14 Σεπτεμβρίου 1944. Μια πολύπλευρη προσέγγιση στα δραματικά γεγονότα της ημέρας εκείνης», Φίλιππος, 15 (Γιαννιτσά, Οκτώβριος 1996), 8-20. Από τις πρώτες ίσως προσπάθειες καταγραφής των γεγονότων στα Γιαννιτσά τον Σεπτέμβριο του 1944. Αποτελεί ενδιαφέρουσα πηγή γιατί εξετάζει τα γεγονότα σφαιρικά διερευνώντας τα αίτια, επιχειρώντας να κάνει εκτιμήσεις και να καταλήξει σε συμπεράσματα. Δεν είχε στη διάθεσή του ο αρθρογράφος πολλές πηγές,όμως, επειδή βίωσε τη γερμανική Κατοχή στα Γιαννιτσά, το άρθρο αποτελεί μια απ’ τις πρώτες προσπάθειες σφαιρικής προσέγγισης του θέματος από έναν αυτόπτη μάρτυρα.